ଶିକ୍ଷା ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟର ସାରାଂଶ ହେଉଛି ଶିକ୍ଷା, ଯାହା ଦେଶର ସାମାଜିକ-ଅର୍ଥନୈତିକ ଢାଞ୍ଚାକୁ ସନ୍ତୁଳିତ କରିବାରେ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଏବଂ ପ୍ରତିକାରମୂଳକ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥାଏ । ଯେହେତୁ ଭାରତର ନାଗରିକମାନେ ଏହାର ସବୁଠାରୁ ମୂଲ୍ୟବାନ ଉତ୍ସ, ତେଣୁ ଆମର ବିଲିୟନ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ରାଷ୍ଟ୍ର ଏକ ଉନ୍ନତ ମାନର ଜୀବନ ହାସଲ କରିବା ପାଇଁ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ଆକାରରେ ପୋଷଣ ଏବଂ ଯତ୍ନ ଆବଶ୍ୟକ କରେ । ଏହା ଦ୍ୱାରା ଆମ ନାଗରିକମାନଙ୍କର ସର୍ବାଙ୍ଗୀନ ବିକାଶ ହୋଇପାରିବ, ଯାହା ଶିକ୍ଷାକ୍ଷେତ୍ରରେ ସୁଦୃଢ଼ ଭିତ୍ତିଭୂମି ନିର୍ମାଣ ଦ୍ୱାରା ହାସଲ କରାଯାଇପାରିବ । ଏହି ମିଶନ ଅନୁଯାୟୀ 1985 ମସିହା ସେପ୍ଟେମ୍ବର 26 ତାରିଖରେ ଭାରତ ସରକାର (ଆଲୋକେସନ୍ ଅଫ୍ ବିଜନେସ) ନିୟମ, 1961ର 174ତମ ସଂଶୋଧନ ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷା ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ଗଠନ କରାଯାଇଥିଲା । ବର୍ତ୍ତମାନ ଶିକ୍ଷା ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ଦୁଇଟି ବିଭାଗ ମାଧ୍ୟମରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛି

Department of School Education & Literacy
Department of Higher Education

ଦେଶରେ ବିଦ୍ୟାଳୟ ଶିକ୍ଷା ଓ ସାକ୍ଷରତାର ବିକାଶ ପାଇଁ ବିଦ୍ୟାଳୟ ଶିକ୍ଷା ଓ ସାକ୍ଷରତା ବିଭାଗ ଦାୟୀ ଥିବା ବେଳେ ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା ଓ ଚୀନ୍ ପରେ ପୃଥିବୀର ଅନ୍ୟତମ ବୃହତ୍ତମ ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା କ'ଣ ତାହାର ଯତ୍ନ ନେଉଛି ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷା ବିଭାଗ।

ଶିକ୍ଷାର ସାର୍ବଜନୀନୀକରଣ ଏବଂ ଆମ ଯୁବ ବ୍ରିଗେଡରୁ ଉତ୍ତମ ନାଗରିକ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ଉପରେ SE & L ବିଭାଗର ନଜର ରହିଛି । ଏଥିପାଇଁ ନିୟମିତ ଓ ନିକଟରେ ବିଭିନ୍ନ ନୂଆ ନୂଆ ଯୋଜନା ଓ ପଦକ୍ଷେପ ହାତକୁ ନିଆଯାଉଥିବା ବେଳେ ସେହି ଯୋଜନା ଓ ପଦକ୍ଷେପ ଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ନାମଲେଖା ବଢ଼ିବା ଆକାରରେ ସୁଫଳ ଦେବା ଆରମ୍ଭ କରିଛନ୍ତି।

HE ବିଭାଗ, ଅପରପକ୍ଷରେ ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ମଞ୍ଚର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେବା ସମୟରେ ଭାରତୀୟ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନେ ଯେପରି ଅଭାବ ଅନୁଭବ ନ କରନ୍ତି ସେଥିପାଇଁ ଦେଶରେ ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷା ଓ ଗବେଷଣାର ବିଶ୍ୱସ୍ତରୀୟ ସୁଯୋଗ ପହଞ୍ଚାଇବାରେ ଲାଗିଛି। ଏଥିପାଇଁ ଭାରତୀୟ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀଙ୍କୁ ବିଶ୍ୱ ର ମତାମତରୁ ଉପକୃତ କରିବା ପାଇଁ ସରକାର ମିଳିତ ଉଦ୍ୟୋଗ ଆରମ୍ଭ କରିଛନ୍ତି ଏବଂ ବୁଝାମଣାପତ୍ର ସ୍ୱାକ୍ଷର କରିଛନ୍ତି ।

ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ

ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟର ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେବ:

Formulating the National Policy on Education and to ensure that it is implemented in letter and spirit
Planned development, including expanding access and improving quality of the educational institutions throughout the country, including in the regions where people do not have easy access to education.
Paying special attention to disadvantaged groups like the poor, females and the minorities
Provide financial help in the form of scholarships, loan subsidy, etc to deserving students from deprived sections of the society.
Encouraging international cooperation in the field of education, including working closely with the UNESCO and foreign governments as well as Universities, to enhance the educational opportunities in the country.

ଏହି ମାଇଗବ ଗ୍ରୁପ ଶିକ୍ଷା ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟର ବିଭିନ୍ନ ନାଗରିକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ପାଇଁ ସମର୍ପିତ ।